Baharat Sözlüğü

Türk Mutfağında Kullanılan Baharat Çeşitleri

1. Kırmızı toz biber: Güney Amerika kökenli olan bu baharat, acı ve tatlı kırmızı biberlerin kurutulup öğütülmesi ile elde edilir. Genellikle sıcak yemeklerin içerisinde kullanılırken, yerel yemeklere düşkün toplumda çokça kullanılır. İçerisinde kapsaisin adlı bir madde bulunup, metabolizmayı hızlandırdığı ve kilo vermeyi kolaylaştırdığı bilinmektedir. Mide rahatsızlıklarına ve boşaltım sistemine iyi gelmektedir.
2. Beyaz toz biber:  Karabiberin dış kabuğu alınıp öğütülerek elde edilen baharattır. Tadı karabiber kadar ağır değildir ve yemeklerin rengini kaybetmemesi için kullanılır. Bazı durumlarda açık renkli soslarda kullanılabilir.
3. Biberiye: Ekşimsi bir lezzete sahiptir. Aşırıya kaçmayan kullanımlarda harika lezzet verir.  İçinde bulunan bileşenler sayesinde vücudun daha çabuk direnç kazanmasına yardım eder ve kronik hastalıklara yakalanma şansını düşürür.  Sindirime yardımcı olup, baş ağrısına iyi gelmektedir. Kalp rahatsızlıklarının görülme sıklığını da düşürmektedir.
4. Çörekotu: Ekmeklerin ve çöreklerin içlerinde ve salatalarda bolca kullanılmaktadır. Anadolu’da kullanımı yaygın olup, Araplar tarafından “Ölümden başka her şeye deva” olarak bilinir. Bronşit, astım hastalarını rahatlatma, güç verme, gevşetme, heyecan verme, hazmettirici, gaz ve karın şişliğini yok edici gibi birçok rahatsızlığa çözüm olmaktadır.
5. Dolmalık Fıstık: Çam fıstığı olarak da bilinir. Dolma yapımlarında kullanıldığı düşünülse de, un helvası yapımında da kullanılır. Besin değeri yüksektir ve harika tat verir. Meyvelerden sonra ikram edildiğinde daha fazla tat verir ve genellikle tatlı yada dondurmaların üzerinde servis edilmesi daha uygundur.
6. Hintcevizi: Tadı acımsı olduğu için nadir kullanılır. Genellikle beşamel sos yanında yada peynirlik yemeklerle birlikte servis edilir. Küçük ölçülerde kullanılması gerekir.
7. Karabiber: Hemen hemen her yemekte kullanılır ve keskin kokusu ile aroması vardır. Beyaz ve siyah karabiber olmak üzere iki çeşidi vardır ve beyaz daha hafiftir. Grip, soğuk algınlığı gibi hastalıklarda vücut direncini arttırır. Rahatlatma etkisine sahiptir. Çay içinde, çorbada yada diğer tüm katı yemeklerde kullanılabilmektedir.
8. Karanfil: Keskin bir koku ve tatlı bir aromaya sahiptir. Karanfil bitkisinin tohumları toz haline getirilerek yada tane tane kullanılır. Tatlılarda, şerbetlerde, kek, dondurma gibi tat içeren yemeklerde yada bazı yahni yemeklerinde kullanılır. En önemli özelliği koku giderici olmasıdır. Zindelik verir, mideyi rahatlatır, hazmı arttırır, gaz gideriz ve ağrı kesici özelliğe sahiptir.
9. Kimyon: Köfte yapımında v salçalı et yemeklerinde kullanılır. Avrupa’da ise ekmek yapımında yada soğuk etlerin servislerinde kullanılır. Hafif acı bir lezzete sahiptir. İştah arttırıcı, süt arttırıcı ve mide rahatlatıcı olarak kullanılabilir. Vitamin bakımından zengindir.
10. Köri: Bu bir baharat olmayıp, birden fazla baharatın birleşimi ile oluşan bir baharattır. Kişniş, Kimyon, kara biber, kırmızı biber, zencefil, Çemen Tohumu, Soğan, Tarçın, Safran ve Zerdeçal baharatlarının karıştırılması ile elde edilir. Et terbiye işlemlerinde ve baharatlı yemeklerde tercih edilir.
11. Kurunane: Salatalar hariç, yeşil nanenin kullanıldığı her yerde kullanılır.
12. Tarhun otu: Anasona benzer bir tadı olup soslarda bolca kullanılır. Fransız yemeklerinin yapımında kullanımına özen gösterebilirsiniz. Vücudunun ihtiyacı olan su ve tuz miktarını hapsetmeye yaramaktadır.
13. Kuşüzümü: Genellikle pirinç ürünlerine ait yemeklerde kullanılır. Pilav ve dolma içi en çok kullanıldığı alan olup bazı tatlılarda tercih ediliyor.
14. Safran: Rengi portakal rengine yakın olmasına karşın eklendiği yemeğe sarı bir renk verir. Balık gibi deniz mahsulü ürünlerin yemeklerinde, pilavlarda yada sütlü-pirinçli tatlılarda kullanılır. Pahalı bir baharat olup yerine zerdeçal de kullanılabilir.
15. Sumak: Acımsı bir tadı olup toz halinde kullanılır. Koku azaltıcı yada yok edici özelliği sayesinde salata ve soğan salatalarında kullanılır.
16. Şam Fıstığı: Süs amaçlı bir baharattır. Fıstık türü olup öğütülerek tatlılarda, pilavlarda, dolmalarda yada dekoratif olarak herhangi bir yemeğin üzerinde kullanılabilir. Lezzet vermektedir.
17. Tarçın: Tatlı, odunsu  ve güzel kokulu bir baharat olup öğütülmüş yada çubuk şeklinde kullanılabilir. Ekmeklerde, keklerde çokça kullanılır. İştah açıcı bir özelliği vardır, rahatlatıcıdır ve soğuk algınlığı gibi kış hastalıklarına iyi gelir.
18. Vanilya: Zengin bir şekilde meyve tadı almak istediğiniz herhangi bir yemekte veya üründe kullanılabilir. Genellikle pasta ve şeker yapımında, dondurmalarda ve sütlü tatlılarda kullanılır. Ateş düşürür, bronş temizler, sinir bozukluğunu giderir, güç verir ve öksürüğe iyi gelmektedir.
19. Zencefil:  Şerbetlerde, içeceklerde yada likör yapımında kullanılır. Açık rengi sayesinde her çeşit yemekte kullanılabilmektedir. Keskin ve acı bir tadı vardır. Ekmek yapımında da kullanılmaktadır. Kusmayı önler, bağırsak hastalıklarına iyi gelir ve kış hastalıklarına iyi gelir